شبحِ تاریخ؛ نوشته‌ای کوتاه درباره‌ی کلیسای زُرزُر


اشباح مردگان سرزمین‌هایی که طعم زندگی در آن‌ها را چشیده باشند، فراموش نمی‌کنند. اینجا کلیسای زُرزُر است بر بالای سد بارون، یادگار حضور ارامنه. اشباح مردگان از پستی‌ها و بلندی‌ها، از مرزها از دیوارها می‌گذرند. اینجا کلیسای حضرت مریم است، کلیسای مهجوری که قرار بود در زیر سد غرق شود اما دست دلسوز کسانی سنگ به سنگ بر بالای این بلندی قرارش داد. ارواح غرق نمی‌شوند.
ساکنان دو سوی ارس، در طول تاریخ ارتباطی تنگاتنگی با یکدیگر داشته‌اند. صلح، جنگ، خون، آب.
حالا این کلیسا اما زیبایی صورت تمام مرده‌ها را در سنگ‌های خود دارد. خنکی هوا، بازی ابرها و آبی سد اینجا را چنان گیرا کرده است که نمی‌شود به ماکو بیایی و از این فضا چشم پوشی کنی.


‌ ⏬راهنمای میدانی:
اگر قصد دارید این کلیسای تنها رو با چشم انداز سد فصلی بارون و جاده پیچ در پیچش ببینید باید از خود شهر ماکو جاده‌ای که میره سمت روستای قره خاچ را دنبال کنید و بعد از روستای دیبک به روستا و سد بارون خواهیو رسید. دم دم‌های غروب بهترین زمان دیدن این مسیر و این کلیسا است. فقط یادتان باشد مسیر کلا سر بالایی و پر پیچ و خم است و با احتساب زمان‌هایی که می‌ایستید تا از منظره‌های اطراف عکس بگیرید، حدود نیم ساعت، تا ۴۵ دقیقه رفتنش زمان می‌برد.