کاروانسرای خرگوشی

بعضی وقت‌ها یه تغییر مسیر ساده، می‌تونه قسمت‌هایی از تاریخ یه کشور رو از خاطره‌ها محو کنه. از دوره‌های باستان، برای رفتن از یزد به اصفهان (در یکی از مسیرهای مهم فلات مرکزی ایران در راستای راه خراسان به فارس و حتی به قولی جاده اصلی ادویه از هند به خاور نزدیک) جاده‌ای بوده که الان سالهاست متروکه شده.

تو اون جاده قدیمی، کاروانسرایی مربعی‌شکل‌ هست که از ﺑﺰرﮔﺘــﺮﯾﻦ و ﺧــﻮش‌ﻃــﺮحﺗــﺮﯾﻦ رﺑــﺎطﻫــﺎي ﻋﺼــﺮ ﺻــﻔﻮي محسوب میشه. کاروانسرای قلعه خرگوشی از اونجاهاییه، که وقتی می بینیش، می‌تونی روحِ تاریخ رو حس کنی. انگار صدای زنگِ شترهای کاروان، هنوز اینجا طنین داره. این کاروانسرا از پسِ قرن‌ها اتفاق، هنوز باوقار و سنگین، تو دلِ کویر باقی مونده تا بهمون تاریخ رو یادآوری کنه.

بیابانِ خرگوشی در قسمت جنوب و شرقِ باتلاق گاوخونی‌ه و این کاروانسرا در دل همین کویر بنا شده. وسط کاروانسرا ﭼﺸــﻤﻪاي هست که احتمالا ﯾﮑــﯽ از دلایل ساخت کاروانسرا در اﯾـﻦ ﻣﺤـﻞ ﺑـﻮده و آبِ اون از مسیر قنات درجهت غرب به خارجِ رباط می‌رفته.

برای یافتن قدمت این کاروانسرا احتیاج به جستجوی زیادی نیست؛ کتیبه سردر، همه توضیحات رو مفصل گفته:

“اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻧﺸـﺎء (ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﯾـﺎ اﯾﺠـﺎد) اﯾـﻦ رﺑـﺎط ﺑﻨـﺪﮔﺎن ﻧـﻮاب  ﮐﺎﻣﯿـﺎب ﮐﻠـﺐ آﺳـﺘﺎﻧﻪ ﺣﻀـﺮت اﻣﯿﺮاﻟﻤــﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠـﯽ ﺑــﻦ اﺑﯿﻄﺎﻟـﺐ علیه السلام ﻋﺒــﺎس اﻟﺤﺴــﯿﻨﯽ اﻟﻤﻮﺳــﻮي اﻟﺼــﻔﻮي ﺑﻬﺎدرﺧــﺎن ﺧﻠــﺪاﷲ ﻣﻠﮑــﻪ (ﻣﻨﻈــﻮر ﺷــﺎه ﻋﺒــﺎس اوّل)، و ﺛــﻮاب آن ﺑــﻪ روح ﺟــﺪِّ ﺑــﺰرگ ﺑﺰرﮔــﻮار ﺧــﻮد ﭘﺎدﺷــﺎه ﻏﻔــﺮان ﭘﻨــﺎهِ ﻓــﺮدوس ﺑﺎرﮔــﺎه، ﺷــﺎه ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ اﻧــﺎراﷲ ﺑﺮﻫﺎﻧــﻪ ﻫﺒــﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧــﺪ، ﮐﺘﺒــﻪ ﻋﻠــﯽ رﺿــﺎ العباسی،   1023.”

این بنا شبیه اکثر بناهای دوره صفوی چهار ایوانی‌ه و در ﻫــﺮ ﺑﺪﻧــﮥ اون ﭘــﻨﺞ ﺳــﺘﻮن ﺑــﺮج‌ﻧﻤــﺎ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه. ورودی کاروانسرا به سمت شمال، صفه‌ها و حجره‌ها درچهار طرف حیاط و پشت اونها اصطبل قرار داره. این کاروانسرا ۲ طبقه دارد و طبقه دوم اون شاه نشین‌ه. تمام این بنای ۸۰×۸۰ متر از سنگ و آجر ساخته شده و حتی صفه‌ها، حجره‌ها و اصطبل هم سنگی هستن و این شاید مهم‌ترین دلیل استوار موندن قلعه خرگوشی تا امروز باشه. صفه بزرگ‌تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار داره، محراب و نمازگاه داره و در چهار گوشه رباط، چهار ورودی واسه وارد شدن به طویله دیده می‌شه.

این کاروانسرا کاملا داخل طبیعت بکر و وسط کویر قرار گرفته و میشه از اون به عنوان یه رصدگاه بسیار عالی و بدون آلودگی نوری استفاده کرد.

راه دسترسی به این کاروانسرا از شهر عقدا، در مسیر اردکان به نایین هست، اینطوری که بعد از پشت سر گذاشتن روستا‌های مزرعه نو، خلیل‌آباد و سروعلیا، وارد بیابان خرگوشی می‌شیم. تا سرو‌علیا مسیر آسفالته ولی ازاون جا تا کاروانسرا رو باید در حدود بیست و پنج کیلومتر تو مسیر شنی رانندگی کنیم. برای رسیدن به کاروانسرای قلعه خرگوشی میشه از مسیر ورزنه – سیاه‌کوه هم اقدام کرد. برای برگشت، مسیری دیگه‌ای هم هست که رباط رو به روستای سورک و ندوشن متصل می‌‌کنه.

پ.ن1: با اینکه به نظر می‌رسید، مسیر و خود کاروانسرا در حال بازسازی‌ه اما هنوز آماده پذیرش گردشگر نیست.

پ.ن2: کتیبه اصلیِ سردر، بعد از بازپس‌گیری از دزدان، ظاهرا به موزه اردکان منتقل شده و کتیبه فعلی مولاژ هست؛ اما بخاطر رنگِ سنگش، نوشته‌هاش از فاصله دور مشخص نیستن.