سفرنامه عقدا (برج دیده بانی)

عقدا

وجه تسمیه عقدا: خواجه نصیرالدین طوسی در یک شب 40 دختر گبری را به عقد 40 پسر مسلمان درآورد بعد از این ماجرا به آن عقدگاه می گویند که به مرور تبدیل به عقدا شده است و قبل از عقدگاه نام این شهر کهن  «گبران» بوده است.

وقتی یزد گرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی متواری و ترک تاج و تخت می نماید. دو تن از دخترانش پارس بانو و مهربانو برای مخفی ماندن از سپاه دشمن منطقه عقدا را نتخاب می کنند و در حال حاضر مدفن این دو بانوی گرامی در عقدا و زرجوع قرار گرفته

قدمت عقدا به 6000 سال قبل از ظهور اسلام می رسد به گونه ای که این شهر کهن در مسیر جاده ابریشم بر سر راه ری و کرمان قرار گرفته است

برج دیده بانی عقدا

از آنجایی که عقدا در مسیر جاده ابریشم قراردارد و از نظر استراتژیکی در منطقه ای بوده که کاروان‌های بسیاری از این منطقه عبور می کردند کاروان تجار و بازرگانان و همچنین مورد حمله و تجاوز کاروان‌های نظامی و غارتگران بوده است.

دست از قضا خواجه نعمت خبردار می شود خواجه نصیرالدین طوسی به این منطقه می آید وی پیکی را روانه می سازد تا خواجه نصیرالدین  را چند روزی میهمان و راه حلی برای جلوگیری از حمله غارتگران بیندیشد و خواجه نصیرالدین پیشنهاد ساخت برج و بارویی اطراف شهر را می دهد.

 

این مجموعه دارای شاه نشین، محل پذیرایی از کاروانیان، بارانداز، شتران خوان و غیره بوده که در حال حاضر حصار گلی اطراف بصورت نیمه خرابه باقی مانده است.

این برج که بلندی آن به ده متر می رسد. در بدنه اصلی اش و به فاصله دو متر از سطح زمین، جهت جلوگیری از تخریب به وسیله کلنگ و بیل و یا دیگر وسایل روزگار قدیم، در ساخت آن از سنگ های کوهی استفاده گردیده.

برای ساخت آن از ملات گچ های نیمه پخته محلی که محکمتر از گِل بوده است بهره برده اند. بقیه بدنه اصلی از خشت خام تشکیل و تنها در داخل برج، برای نمای ستون‌ها از آجرهای چهار گوش استفاده نموده اند.

این برج در سه طبقه ساخته شده که غرفه ها دورتا دور آن چرخیده و از اطراف به هم راه دارد هر طبقه مطبخ و سرویس بهداشتی جداگانه ای دارد.

سیستم فاضلاب برج دیده بانی

این برج یکی دارای سرویس بهداشتی در تمام طبقات بوده بطوری که لوله آن وصل چاه فاضلاب می گردیده و بعد از پر شدن چاه از فاضلاب توسط وآله کِش  «چاه تخلیه کن» آن با دلو مخصوص پر می کرده و از محل دور می نموده است.

ستون های ضد زلزله

داخل دیوار فضایی خلاء وجود داشته برای سبک سازی سازه و اگر فشاری بر روی سقف می آمده آن فشار داخل ستون‌ها پخش می شده و هدف ساخت این نوع دیوار ها عایق صدا و حرارت و سبک کردن سازه و سقف را بصورت ضریی و در هم کلاف می ساختند تا مقاومت داشته باشد.

نحوه دیده بانی در برج دیده بانی

در هر ضلع سوراخی وجود داشته که حالت تلسکوپی یا بازشونده دارد بدین صورت که دید شما را تنگ و گستره دید را بیشتر می کند

و دیده بانان باید به مدت یک ماه در اینجا حضور دائم داشته باشند تا چشم هایشان به نور عادت کند و خط بیابان را تشخیص دهند و شکل تصویر دو دست را در دو طرف آرنج شکسته و نگاه به سمت بیابان می دوزند

دیده بانهایی که در طبقات بالاتر بودند به بیابان مسلط تر بودند و تشخیص کاروان تجار و نظامی برایشان راحت‌تر بوده و به واسطه میل هایی که در بیابان نصب کرده بودند فاصله را می توانستند تخمین بزنند به صورتی که اگر کاروان نظامی باشد به پیک ها اطلاع می دهند و آنها به سمت 15 برج اطراف حصار شهر می رفتند و اعلام آماده باش می کردند

چاه آب و گذری برای فرار

چاه آب که دو کاربرد داشت بصورتی که یک متر بالاتر از سطح آب کانالی کنده شده بود تا داخل چاه خانه های اعیانی و یا بزرگان شهر برای خروج مردم در زمان اضطراری بصورتی شهر خالی از سکنه می گشت و در محلی نزدیک کوه شگفت یزدان خارج می شدند

بادگیر برج دیده بانی

از آنجایی که این برج در منطقه ای استراتژیک ساخته شده بود لکن برای تهویه هوا و ورود هوای خنک به داخل آن به شکلی ساخته شده بود که دیوار بادگیر آن مشخص نباشد و از منفذهای که کنار دیوار تعبیه شده باد خنک به داخل برج وارد می شود.

در پایان بعد از خواندن سفرنامه عقدا (برج دیده بانی) لطفا به مطلب فوق امتیاز دهید و ما را از نظرات خود بهره مند سازید.

باتشکر