عقدا شهری در مجاورت اردکان

به نقل قول از ایرج افشار یزدی پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران:

عقدا قصبه ای است در دو فرسخی میبد و بیست فرسخی یزد که انار مرغوب دارد هوایش متمایل به گرمی است. چندانکه یکی چند نخله خرما هم در آنجا هست. کوچه های تنگ و درگاه های کوتاه و خانه های محقر به حالت قدیم در آنجا باقی است مگر برخی از خانه ها که تغییر کرده.قدمت آن را  برخی به يکی از سرهنگ های يزدگرد عقدار نسبت می دهند. و برخی می گویند نام باستانی آن ده گبران بوده و بعدها  به عقدا تغییر کرده.

بادگیر:

بادگیر از روزگاران دور در ایران زمین بکار گرفته شده و از نام های باستان و گوناگون ان مانند واتغز و بادهنج و بادخان و خیشود و خیش خوان بر می اید که پدیده ای تازه نیست و بنا بر وضع اقلیمی و جهت باد به هییت های مختلف در سراسر ایران ساخته شده و زیباتر و پرکاربردتر انها در پیرامون دشت های خشک و سوزان به ویژه در شهرهای کاشان و یزد و بم و جهرم و طبس و کرانه های خلیج فارس و اروند رود نهاده است.

بادگیر با توجه به جهت وزش باد گاهی زمینه چهار گوش و هشت گوش و بیشتر زمینه مستطیل دارد و گاهی هم در کرانه های دریا تنها بصورت هواکش در عکس جهت وزش باد دریا بر فراز ساختمان ها به چشم می خورد.

کار بادگیر بخصوص در شهرهای گرم مرکزی و پیرامون کویر بقدری اساسی و از روی حساب بوده که به جرات می توان ادعا کرد علم و فن امروز هم با همه پیشرفت و توسعه ای که دارد نتوانسته وسیله ای بهتر جایگزین ان سازد.

اب انبار:

اب انبار در سراسر راه های ایران و در شهرهای این سرزمین به تعداد بسیار دیده می شود و بعضی از ان ها که در شهرهای خشک و کم اب ساخته شده است خود اثری بسیار زیبا و از لحاظ معماری شایان توجه است.

اصولا در ایران پیدا کردن اب بخصوص اب خنک همیشه مساله بوده است.در بعضی نقاط ایران مثل جنوب کشور کلا می بایست از داشتن اب خنک صرف نظر کرد.

اب انبار از قسمت های مختلفی تشکیل شده :

نخست تنوره یا خزینه که برای مسایل ایستایی (جلوگیری از فشارهایی که اب بر بدنه می اورد) در داخل زمین قرار می گیرد.

دوم رهی برای وارد شدن به اب انبار(پاشیر).

سوم بادگیر یا خیشان.

انچه اب انبار در دل بیابان های گرم و داغ انجام می داده است از عجایب دنیا است.در هوای بسیار گرم اب انبار یک بادگیره ان اب بسیار خنکی دارد که تحمل سردی ان برای دندان مشکل است.

نمونه های بسیار زیبایی از بادگیر و اب انبارها در شهر زیبای اردکان قابل مشاهده است و البته اردکان خود دارای نوعی منحصر به فرد از بادگیر است که به بادگیر اردکانی شهرت دارد.این سبک بادگیر یک جناحی است و از سه جهت دیگر راه نفوذ هوا ندارد.

تعدد اب انبارها نیز در این خطه چشمگیر است که عامل اصلی اقلیم خشک و گرم و کمبود اب است که منجر به ساخت اب انبارهای متعدد گشته است.